Muzeum Historyczne Miasta Krakowa należy do typu muzeów miejskich. Radni Krakowa już w XIX w. podjęli wysiłek stworzenia własnego muzeum historycznego. Inicjatywa utworzenia muzeum gromadzącego miejskie pamiątki pojawiła się w latach 60. XIX w. Powołane przez Radę Miasta w 1890 r. Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa rozpoczęło gromadzenie zbiorów, a powstałe w 1897 r. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa poparło inicjatywę tworzenia muzeum. Zostało powołane do życia na posiedzeniu Rady Miasta 31 maja 1899 r. Z tą chwilą rozpoczęło swe istnienie, choć jeszcze nie jako samodzielna instytucja, a jako oddział przy Archiwum Aktów Dawnych. Zbiory były gromadzone w nieudostępnianej zwiedzającym parterowej sali budynku przy ul. Siennej 16. Wkrótce podjęto intensywne, choć trwające wiele lat starania o udostępnienie kolekcji dla publiczności. Ważnym przedsięwzięciem w 1936 r. była, urządzona staraniem i z inicjatywy dra Jerzego Dobrzyckiego, wystawa dawnych widoków Krakowa Stary Kraków, w odnowionych, a jeszcze nie urządzonych komnatach II piętra Zamku na Wawelu. Dopiero w 1937 r. przejęto na cele muzeum „Dom pod Krzyżem” – budynek przy pl. Św. Ducha 5 (obecnie ul. Szpitalna 21).
Jak MHK przeżyło lata wojen, w jaki sposób zdobywało cenne eksponaty, jakie niezwykłe zdarzenia związane były z ich ekspozycją? O tym Annie Piekarczyk i Grzegorzowi Bernasikowi opowiadali: Katarzyna Winiarczyk i Krzysztof Haczewski
