Zaczniemy od czasów II RP. Takie SAMODZIELNE stanowisko wówczas nie istniało, Naczelnym Prokuratorem był wtedy Minister Sprawiedliwości. Tak było do wybuchu wojny i potem - w Rządzie RP na Uchodźstwie.
Prokuratura była rozdzielona na cywilną i wojskową. Prokuraturę cywilną nadzorował Pierwszy Prokurator Sądu Najwyższego, prokuraturę wojskową - Naczelny Prokurator Wojskowy. Minister Sprawiedliwości był zwierzchnikiem ich obu.
Sytuacja zmieniła się w 1950 roku. Wówczas oddzielono prokuraturę wojskową od prokuratury cywilnej i prokuraturę cywilną wyodrębniono z Ministerstwa Sprawiedliwości. Powstała Prokuratura Generalna, której kilkanaście lat później podporządkowano również prokuraturę wojskową. Naczelny Prokurator Wojskowy został zastępcą Prokuratora Generalnego.
A jak było w czasach nam bliższych?
Wszystko znów zmieniło się w 1990 roku, w trzeciej RP. Prokuratura Generalna została zniesiona a Prokuratorem Generalnym znów był Minister Sprawiedliwości. Podlegali mu wszyscy prokuratorzy, a jego zastępcami byli: Prokurator Krajowy, Naczelny Prokurator Wojskowy oraz szef Głównej Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu.
I tak przez 20 lat - do 2010 roku. Wtedy - za rządów koalicji PO - PSL- urzędy Ministra Sprawiedliwości i Prokuratura Generalnego znów zostały rozdzielone. Argumentowano wówczas, że Minister Sprawiedliwości to polityk, a zwierzchnik wszystkich prokuratorów, którym jest Prokurator Generalny, nie powinien nim być, żeby chronić prokuraturę przed politycznymi naciskami.
Czy to się sprawdziło? Według jednych tak, według innych - nie. Urzędowi prokuratora generalnego zarzucano też niemoc wynikającą z jego prawnego umocowania. Być może teraz to znów się zmieni i Prokuratorem Generalnym będzie Minister Sprawiedliwości.
Czym zajmuje się Prokurator Generalny?
Przede wszystkim jest szefem wszystkich prokuratorów. Reprezentuje również prokuraturę w Sejmie i w Senacie, powołuje prokuratorów apelacyjnych, okręgowych i zastępców, oraz prokuratorów rejonowych.
Prokurator Generalny decyduje też o nominacjach prokuratorów wojskowych, ma uprawnienia w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratorów i uczestniczy w posiedzeniach Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego, gdy te obradują w pełnym składzie.
Kto wybiera Prokuratora Generalnego?
Chętni do objęcia tego stanowiska zgłaszają swoje kandydatury do Krajowej Rady Sądownictwa i do Krajowej Rady Prokuratury. Mogą to być sędziowie lub prokuratorzy. Po publicznych przesłuchaniach dwaj wybrani z tego grona kandydaci są przedstawiani Prezydentowi RP - i to on powołuje na stanowisko Prokuratora Generalnego jednego z nich.
Kadencja Prokuratora Generalnego trwa 6 lat. Teraz jest nim Andrzej Seremet, Małopolanin z podtarnowskiego Radłowa, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, wieloletni sędzia tarnowskiego sądu. Na stanowisko powołał go prezydent Lech Kaczyński. No i wygląda na to, że Andrzej Seremet nie będzie miał następcy.
Daniela Motak