Służba kojarzy się raczej z wojskiem i innymi mundurowymi formacjami niż z cywilami, ale to pojęcie jest tu jak najbardziej na miejscu. Służba cywilna oznacza bowiem zespół pracowników administracji rządowej, których głównym celem jest zapewnienie rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa. Jest to więc rodzaj służby i tak też opisuje służbę cywilną Konstytucja RP.
Wśród obowiązków służby cywilnej jest między innymi dbałość o bezpieczeństwo obywateli. Służba cywilna stoi na straży prawa, jakości norm, dba też o przestrzeganie zasad fair play na wolnym rynku. Służba cywilna pilnuje przestrzegania standardów budowlanych, weterynaryjnych czy handlowych oraz o rozbudowę dróg i kolei i o ochronę praw konsumentów. Jej zadaniem jest też pomoc Polakom za granicą i wdrażanie innowacyjnych prac badawczych.
A ile osób jest zatrudnionych w służbie cywilnej?
Dziesiątki tysięcy. Korpus służby cywilnej pracuje w kancelarii prezesa rady ministrów - czyli premiera, w ministerstwach, w urzędach wojewódzkich i w urzędach centralnych, w powiatowych inspektoratach weterynarii i nadzoru budowlanego, w komendach policji i państwowej straży pożarnej w kuratoriach oświaty, izbach i urzędach skarbowych, w wojskowych komendach uzupełnień i urzędach górniczych.
Można by jeszcze długo wyliczać - ogólnie mówiąc - chodzi o urzędników i pracowników przeróżnych szczebli, którzy - jak już wspomnieliśmy, wspomagają działanie rządowej administracji.
Szalenie jest więc istotne, aby byli kompetentni i rzetelni, bo to właśnie z nimi obywatel spotyka się w tysiącach codziennych spraw i na podstawie ich działań wyrabia sobie opinię o władzy i co - pewno jeszcze ważniejsze - o stylu i sposobie funkcjonowania państwa.
Co ważne - lokalne samorządy i związani i z nimi pracownicy oraz urzędnicy nie należą do korpusu służby cywilnej.
Kto może pracować w służbie cywilnej?
Każdy, kto ma polskie obywatelstwo, cieszy się nienaganna opinią, posiada odpowiednie kwalifikacje, nie był karany i korzysta z pełni praw publicznych. Te prawa to, przypomnijmy, prawo do nauki, prawo do pracy i prawo wyborcze. W ściśle określonych przypadkach w polskiej służbie cywilnej mogą też pracować cudzoziemcy.
Co ciekawe - wszelkie wakaty i etaty "do wzięcia" są natychmiast ogłaszane przez szefów urzędów lub służb a nabory na nie mają konkurencyjny i otwarty charakter.
Służba cywilna ma dwóch zwierzchników - konstytucyjnego - czyli premiera oraz szefa służby cywilnej.
Temat służby cywilnej najczęściej pojawia się właśnie chwilę po wyborach - jak teraz. Każda kolejna władza w mniejszym lub większym stopniu obsadza korpus służby cywilnej. Po wyborach wygranych przez koalicję PO - PSL w 2007 roku z administracji rządowej odeszło kilkanaście tysięcy członków korpusu służby cywilnej. Ich miejsce zajęli nowi. Teraz też tak będzie.
Na pytanie, czy zawsze musi tak być, nie podejmuję się odpowiedzieć.
Daniela Motak