Radio Kraków
  • A
  • A
  • A
share

Powstania – walka o polskość Śląska

Terytorium Górnego Śląska było przedmiotem sporu pomiędzy Polską a Niemcami, a Konferencja w Wersalu zdecydowała w czerwcu 1919 o przeprowadzeniu na tym terytorium referendum (nazwanego plebiscytem) na temat przynależności państwowej - do Polski lub do Niemiec. O śląskich powstaniach w których stawką było przyłączenie Górnego Śląska do Polski dyskutowali 10 stycznia w programie RK i IPN "Pamięć Niepodległości" Zbigniew Gołasz z oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Katowicach i dr Michał Wenklar naczelnik oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie. Program prowadziła Jolanta Drużyńska

Powstańcy z powiatu gliwickiego. 1921 rok . Fot.AIPN Katowice

W chwili zawarcia rozejmu w Compiègne (11 listopada 1918) Niemcy znalazły się bardzo trudnej sytuacji jako państwo pokonane, do tego podminowane silnymi konfliktami socjalnymi. Rodząca się Polska, jakkolwiek mająca długą listę nierozwiązanych problemów, znajdowała się wszelako po stronie państw zwycięskich – miała szczególnie poparcie Francji, zainteresowanej niedopuszczeniem do odrodzenia się potęgi Niemiec.  
Terytorium Górnego Śląska było przedmiotem sporu pomiędzy Polską a Niemcami, a Konferencja w Wersalu zdecydowała w czerwcu 1919 o przeprowadzeniu na tym terytorium referendum (nazwanego plebiscytem) na temat przynależności państwowej - do Polski lub do Niemiec.
Pro-polsko nastawieni Ślązacy nie byli zadowoleni z decyzji o przeprowadzeniu plebiscytu, obawiając się ekonomicznej, organizacyjnej i propagandowej przewagi Niemiec, nieadekwatnej do rzeczywistych proporcji ilościowych obu identyfikacji narodowych. To oraz niemieckie represje (m. in. masakra w kopalni Mysłowice 15 sierpnia 1919) doprowadziło do decyzji o powstaniu. Wybuchło ono z 16 na 17 sierpnia 1919 i zostało stłumione po kilku dniach, ale uruchomiło mechanizm odzyskiwania polskiej świadomości narodowej na Górnym Śląsku.

 

 

Ochotnicy z Polski udają się na I powstanie (1919) . Fot. AIPN Katowice

 

Na początku 1920 r. rozpoczęła działalność Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa, której zadaniem był nadzór nad przygotowaniem i przebiegiem plebiscytu. 17 sierpnia w trakcie demonstracji niemieckiej przed siedzibą Międzysojuszniczej Komisji, żołnierze francuscy otworzyli ogień do demonstrantów (padli zabici i ranni), a następnie doszło do linczu na polskim lekarzu, Andrzeju Mielęckim, niosącym pomoc rannym. To było bezpośrednim impulsem do wybuchu drugiego powstania (z 20 na 21 sierpnia 1920. Tym razem walki również trwały krótko, ale były zwycięskie: z terenu plebiscytowego wycofano niemiecką policję, a Polacy objęli niektóre urzędy w administracji.


Plebiscyt odbył się 20 marca 1921 roku i był przegrany: ok. 40 proc. głosujących opowiedziało się za Polską, ok. 60 proc. za Niemcami. Na wyniku zaważyło m.in., dopuszczenie do głosowania ludzi, którzy urodzili się na Górnym Śląsku, ale potem z niego wyjechali – w większości do Niemiec. Polacy, rozgoryczeni przebiegiem i wynikiem plebiscytu, wszczęli trzecie powstanie, przy poważnej, choć skrywanej pomocy ze strony Polski. Trwało ono najdłużej (od 2/3 maja do 5 lipca 1921) i przyniosło największe sukcesy: przede wszystkim wskutek powstania ostatecznie przyznano Polsce większy obszar niż po plebiscycie, oraz większą część śląskich kopalń i hut.
W III Powstaniu Śląskim walczyło ok. 60 tys. bojowników – w tym ok. 5 tys. ochotników z innych terenów Polski, wśród nich niebagatelny odsetek stanowili ochotnicy z b. Galicji.

 

(rg/ipn)   

 

Wyślij opinię na temat artykułu

Najnowsze

  • 20:46

    Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU

  • 18:19

    Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF

  • 15:39

    #PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I

  • 13:55

    RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…

  • 12:33

    W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ

  • 11:03

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM

  • 10:11

    #RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF

  • 09:44

    Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1

  • 09:21

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm

  • 08:54

    Piękna pogoda przyciągnęła w weekend turystów w Tatry. Ratownicy mieli ręce pełne roboty https://t.co/FkW6kCjZeH

  • 08:13

    RT @j_banka: Porannym gościem @RadioKrakow będzie dzisiaj małopolski wojewoda @Lukasz_Kmita @Malopolski_UW . Zapraszam o 8.16. https://t.co…

  • 07:56

    RT @BartMaziarz: Planowana przy @Grupa_Azoty spalarnia śmieci nie ma jeszcze decyzji środowiskowej, ale @GKadzielawski w rozmowie z @RadioK…

  • 07:27

    Synoptyk IMGW: początek tygodnia pochmurny i z deszczem https://t.co/txUCfQB0px

  • 18:05

    73 zakażenia koronawirusem; bez przypadków śmiertelnych osób z COVID-19 https://t.co/6G6r9bRt7B

  • 16:37

    Podhale: sezon pasterski uroczyście zainaugurowany; owce poświęcone https://t.co/blorc5sabb

  • 16:13

    RT @magdalenazbylu1: Zyngierki z Maruszyny i Mali Wiyrchowianie z Bukowiny Tatrzańskiej zgarniają pierwszą nagrodę na Festiwalu Złote Kierp…

  • 15:12

    Z kolei w miejscowości Kąclowa w woj. nowosądeckim na drodze wojewódzkiej 981 doszło do kolizji 3 aut. Tu na szcz… https://t.co/xyILn3RcVd

  • 15:11

    Uwaga na drogach. W miejscowości Grodzisko w gminie Skała doszło doz zderzenia motocykla i samochodu osobowego. Jed… https://t.co/p0hXuo1BNl

  • 13:13

    Nowy Sącz: trwa akcja Pola Nadziei [ZDJĘCIA] https://t.co/mSxvmJM8Su

  • 11:43

    Cracovia Maraton wystartował po raz dwudziesty https://t.co/RRWB0mnjbz

Kontakt

Sekretariat Zarządu

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Dodaj pliki

Wyślij opinię