Radio Kraków
  • A
  • A
  • A
share

"Byliśmy"... pamięć o żydowskiej społeczności

Kultura w regionie: "Byliśmy" - wystawa w BWA w Tarnowie

fot. z wystawy w tarnowskim BWA (Kantor+Kentridge)

Posłuchaj rozmowy Jolanty Drużyńskiej z Januszem Koziołem Posłuchaj rozmowy Jolanty Drużyńskiej z Dorotą Krakowską i Anna Bujnowską
Wystawa

"Byliśmy"... pamięć o żydowskiej społeczności na wystawie w BWA w Tarnowie.

W okresie międzywojennym Żydzi stanowili 1/3 mieszkańców Nowego Sącza, w Tarnowie jeszcze we wrześniu 1939 r. ludność żydowska to 45% mieszkańców, a 60-tysięczna grupa Żydów krakowskich była czwartą co do wielkości społecznością żydowską w Polsce. Lista miast i miasteczek w Małopolsce, całej Rzeczpospolitej, w których mieszkali, pracowali, uczyli się nie jest krótka. Żyliśmy obok siebie, żyliśmy razem, po prostu byliśmy. To "byliśmy" zakończył Holokaust.

Żydowskiej społeczności poświęcona jest wystawa w tarnowskim BWA pt. "Byliśmy ". Kuratorki wystawy Dorota Krakowska i Anna Bujnowska były gośćmi Jolanty Drużyńskiej w programie Koło kultury.

Ślady żydowskiej społeczności do dziś widoczne są w różnych miejscach naszego regionu, np. budynki synagog. Niektóre, jak ta w Dąbrowie Tarnowskiej, dzięki zabiegom konserwatorskim przywrócona została do dawnej świetności, inne uratowane tylko w części jak tarnowska Bima, są ważnym miejscem przypominającym o żydowskiej kulturze. Tu i ówdzie zachowały się na fasadach kamienic nazwy dawnych zakładów prowadzonych niegdyś przez Żydów, także mniejsze i większe cmentarze.

By lepiej zrozumieć nieistniejący świat tamtej społeczności warto wybrać się na tarnowski kirkut, gdzie znajduje się ponad trzy tysiące nagrobków, w tym groby rabinów i cadyków. Do ich mogił do dzisiaj pielgrzymują Żydzi z całego świata. Tuż za bramą w centralnym miejscu cmentarza znajduje się monument dedykowany pamięci blisko 25 tysięcy zamordowanych Żydów z tarnowskiego getta, autorstwa Dawida Beckerta. O cmentarzu opowiadał w programie historyk Janusz Kozioł z Muzeum Okręgowego w Tarnowie.

- Tu odbywa się lekcja tarnowskiej historii, i tu odbywa się także lekcja religii - podkreślał tarnowski historyk. - Wartość tego cmentarza dla nauki, również dla studentów konserwacji, jest olbrzymia, ponieważ spotykamy tu całą mnogość symboli religijnych żydowskich.

Rozpisana na współczesne prace artystów z Polski i zagranicy, także materiały historyczne,  wystawa "Bylismy"  poświęcona jest żydowskiej społeczności Tarnowa i okolicznych miasteczek. Ekspozycja jest kuratorskim projektem Doroty Krakowskiej i Anny Bujnowskiej.

- Praca nad problemem  nieobecności, luki, jaka się wytworzyła po odejściu tak znacznej części społeczności polskiej pochodzenia żydowskiego wymaga tego, by to przepracować na różnych poziomach   - mówiła w programie Dorota Krakowska - Nie zastąpimy ich wnuków, prawnuków, ale przez sztukę tworzymy symboliczną przestrzeń pamięci, konfrontacji, imaginatywnej kreacji, która... pozwala nam pochylić się nad tą wystawą i tamtym minionym światem.
 
Na wystawie prezentowanej w siedzibie galerii BWA w Pałacyku Strzeleckim i w budynku Muzeum Okręgowego przy Rynku 4 zobaczyć można prace kilkunastu artystów Kingi Bielec, Marka Chlandy, Ulriki Grossarth, Assafa Grubera, Williama Kentridge, Wilhelma Sasnala, Ireneusza Sochy, Wioli Sowy, Anny Bujnowskiej i Doroty Krakowskiej, Wojciecha Wilczyka, a także  fotografie z przedwojennego atelier Stefanii Gurdowej i słynny obiekt Tadeusza Kantora z jego "umarłej klasy".    
 
- Cała nasza wystawa - zwracała uwagę w programie Anna Bujnowska - bardzo się skupia na tej lokalności; nie mówimy ogólnie o tym temacie tylko konkretnie, co działo się w Tarnowie, w Dębicy, w Dąbrowie Tarnowskiej. Dlatego strasznie ważni są dla nas artyści pochodzący z tych miast... tak jak Kantor, podobnie Ireneusz Socha, który jest z Dębicy, Kinga Bielec, która pochodzi z Mielca. Oni tutaj razem składają te fragmenty historii w jakąś wspólną całość...

- Są trzy tropy na tej wystawie - podkreślała  Dorota Krakowska. - Jeden trop, który jest bardzo ważny i najważniejszy to są prace zrobione dla tej wystawy z myślą konkretnie o ludziach z Tarnowa i okolic... Wzięłyśmy także prace gotowe, np. funkcjonujący już jako obiekt fr. z "Umarłej klasy" Tadeusza Kantora. Nie mogło zabraknąć na tej ekspozycji ludzi prawdziwych, którzy naprawdę tutaj żyli. I to jest cała galeria portretów tarnowian i nie tylko [...]  ludzi patrzących na nas, którzy są wspaniali... To są archiwalne materiały sprzed wojny z Tarnowa... i z całego wschodu, bo nie było możliwości korzystania z materiałów tylko z okolic. Na tych wszystkich zdjęciach, filmach, wycinkach z gazet widzimy prawdziwych ludzi i to jest też bardzo ważna część tej pracy idącej w stronę historyczno-dokumentalnej, której poświęciłyśmy wiele uwagi...

- Chciałabym - mówiła w programie Dorota Krakowska - żeby były następne wystawy na ten temat. Chciałabym, żeby było dalej więcej działań w sztuce, w teatrze w sztukach wizualnych czy w literaturze, po to żeby dyskutować, nawet prowokować, żeby przepracować traumę, póki jeszcze ta pamięć jest żywa. Jeżeli jeszcze duchy tych wszystkich naszych utraconych braci są obecne, jesteśmy im to winni... Powinniśmy to dla nich zrobić, bo oni chyba tego chcą, ja czuję, że oni tego potrzebują, żeby nie byli dybukami tylko, żeby odeszli w spokoju.

Wystawa  "Byliśmy" jest ostatnią z cyklu czterech ekspozycji realizowanych w ramach projektu "Czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal" To cykl wystaw, tarnowskiej galerii BWA  sztuki współczesnej, artystów międzynarodowych odnoszący się do dziedzictwa kultury Małopolski.

Wystawa "Byliśmy" - BWA Tarnów, czerwiec - sierpień 2014  


(Jolanta Druzyńska / Maria Jaskiernia)

Autor:
Jolanta Drużyńska

Wyślij opinię na temat artykułu

Najnowsze

  • 13:34

    Oddział kardiologii w szpitalu im. Rydygiera po remoncie

  • 20:46

    Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU

  • 18:19

    Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF

  • 15:39

    #PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I

  • 13:55

    RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…

  • 12:33

    W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ

  • 11:03

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM

  • 10:11

    #RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF

  • 09:44

    Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1

  • 09:21

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm

  • 08:54

    Piękna pogoda przyciągnęła w weekend turystów w Tatry. Ratownicy mieli ręce pełne roboty https://t.co/FkW6kCjZeH

  • 08:13

    RT @j_banka: Porannym gościem @RadioKrakow będzie dzisiaj małopolski wojewoda @Lukasz_Kmita @Malopolski_UW . Zapraszam o 8.16. https://t.co…

  • 07:56

    RT @BartMaziarz: Planowana przy @Grupa_Azoty spalarnia śmieci nie ma jeszcze decyzji środowiskowej, ale @GKadzielawski w rozmowie z @RadioK…

  • 07:27

    Synoptyk IMGW: początek tygodnia pochmurny i z deszczem https://t.co/txUCfQB0px

  • 18:05

    73 zakażenia koronawirusem; bez przypadków śmiertelnych osób z COVID-19 https://t.co/6G6r9bRt7B

  • 16:37

    Podhale: sezon pasterski uroczyście zainaugurowany; owce poświęcone https://t.co/blorc5sabb

  • 16:13

    RT @magdalenazbylu1: Zyngierki z Maruszyny i Mali Wiyrchowianie z Bukowiny Tatrzańskiej zgarniają pierwszą nagrodę na Festiwalu Złote Kierp…

  • 15:12

    Z kolei w miejscowości Kąclowa w woj. nowosądeckim na drodze wojewódzkiej 981 doszło do kolizji 3 aut. Tu na szcz… https://t.co/xyILn3RcVd

  • 15:11

    Uwaga na drogach. W miejscowości Grodzisko w gminie Skała doszło doz zderzenia motocykla i samochodu osobowego. Jed… https://t.co/p0hXuo1BNl

  • 13:13

    Nowy Sącz: trwa akcja Pola Nadziei [ZDJĘCIA] https://t.co/mSxvmJM8Su

Kontakt

Sekretariat Zarządu

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Dodaj pliki

Wyślij opinię